Το ανηθικον του συνδικαλισμου

Καθε φορα που θελω να γραψω για αυτους τους ερμους τους φιλελευθερους νιωθω ενοχες. Απο τη μια, το να γραφω εδω για τετοια πραγματα ειναι πρακτικα “preaching to the choir“. Απο την αλλη, με τους φιλελευθερους ειναι παρα πολυ ευκολο να την πατησει κανεις και να καταντησει να αντιμαχεται “strawman arguments“. Αλλα μιας και εδω στο Τοροντο βρισκεται σε εξελιξη μια μακροχρονη (52η μερα σημερα 27/12) απεργια συναδελφων μου, στο York University, και μιας και το δικο μας συνδικατο στο University of Toronto, μετα απο ψηφοφορια εχει παρει “mandate to strike“, ας το παρει το ποταμι.

Αυτο που με στραβωνει ιδιαιτερα με τους φιλελευθερους ειναι το πώς δηλωνουν οτι η αντιθεση σε αυτο που εκεινοι ονομαζουν “οικονομικη ελευθερια” ειναι στην πραγματικοτητα καποιου ειδους ιβιλ αντιθεση στην ιδια την ελευθερια του ανθρωπου καθαυτη. Οπως εχει κορωνιδα ο Ανδριανοπουλος στο (κιτς) σαιτ του: «Πολεμούν την Ιδέα της Ελευθερίας Οχι Επειδή Είναι Λαθεμένη, Αλλά Ακριβώς Επειδή Είναι Σωστή». Την ιδια στιγμη βεβαια, με τη λεξη “ελευθερια” εννοουν ο,τι αυτοι γουσταρουν, απαιτωντας ομως τον σεβασμο που απο μονη της εχει η ιδεα της ελευθεριας για αυτο το δικο τους κατασκευασμα.

Χαρακτηριστικο σημειο που φαινεται ξεκαθαρα οτι αυτο το κατασκευασμα τους δεν εχει καμια σχεση με την ελευθερια την ιδια ειναι η σταση τους απεναντι στην οργανωμενη εργασια, με αλλα λογια απεναντι στον συνδικαλισμο. Αν παρει κανεις στοιχειωδως στα σοβαρα οσα γραφονται στο αντιστοιχο αρθρο στη wikipedia, η αντιθεση τους στον συνδικαλισμο προερχεται απο τους ιδιους τους Ιμαμηδες (με την Σιιτικη εννοια) τους, τον Φριντμαν και τον Χαγεκ. Ο συνδικαλισμος, λενε, προκαλει στρεβλωσεις στην αγορα, δημιουργει πληθωρισμο, προκαλει ανεργια.

Ανεκδοτολογικα, να προσθεσω κατι που μου εκανε εντυπωση τις πρωτες μερες μου εδω στο Τοροντο, κατα τη διαρκεια του orientation για τους teaching assistants, τους “βοηθους” οπως ονομαζονται στα Ελληνικα πανεπιστημια. Στο τελος της παρουσιασης του επικεφαλης του προγραμματος, πηρε το λογο η εκπροσωπος του συνδικατου μας, την τοπικη 3902 του Canadian Union of Public Employees (CUPE3902),  για να μας πει λιγα λογια για το συνδικατο. Μη φανταστειτε τιποτα ΕΑΑΚιλες (“συναααααδελφοι!!”), η γυναικα μας εξηγησε για το dental plan μας, για τη δυνατοτητα να κανουμε complaint αν μας ξεθεωσει το αφεντικο μας και μας εκανε και μια ενημερωση για την πορεια των διαπραγματευσεων που κανει αυτην την περιοδο το συνδικατο με τη διοικηση του πανεπιστημιου για  “μισθολογικα και θεσμικα αιτηματα του κλαδου” (γουσταρω κλαδο λεμε).

Στο λαντς αμεσως μετα, καθομασταν στο τραπεζι καμια δεκαρια φρεσμεν μεταπτυχιακοι. Ως νεωψ, δε μιλαγα, ειχα μονο στησει αυτι να κοψω κλιμα. Ε, και εκει φανηκε πώς εδω στον Υπαρκτο Νεοφιλελευθερισμο, η ρηγκανια εχει γινει θρησκεια, απο το απλο γεγονος πως οι συναδελφοι αρχισαν ολοι να σχολιαζουν την αντιπροσωπο του συνδικατου.  Το μαντρα ηταν οτι οι συνδικαλιστες μας κοροιδευουν και μας τρωνε τα λεφτα γιατι εχουν αυτοι δικα τους συμφεροντα και δεν νοιαζονται για τα δικα μας συμφεροντα και οτι κοιτανε μονο την παρτη τους, και οτι οι αχορταγοι ζητανε συνεχεια λεφτα απο το καημενο το πανεπιστημιο και παει λεγοντας. Παρομοια επιχειρηματα εμφανιστηκαν και στη mailing list των grads τον καιρο που υπηρξε ενας μινι δημοσιος διαλογος σχετικα με την ψηφοφορια για την απεργια μας.

Δε μιλησα καθολου, μονο στο τελος εκανα μια απλη παρατηρηση, οτι ρε παιδια, οτι συμφεροντα να εχουν, αμα πετυχουν το στοχο τους και παρουν παραπανω φραγκα απο το Πανεπιστημιο, θα παρουμε ολοι μας παραπανω φραγκα οποτε γιατι τετοιο σκαλωμα (με σπαστο αγγλικο να φαινεται οτι ειμαι απο χωριο). Δεν ειπα τιποτα ουτε για ταξικες συνειδησεις, ουτε για συνδικαλισμους, ουτε τιποτα. Στο απλο, χυδαιο επιπεδο: πιο πολλα φραγκα ρε παιδι μου. Η απαντηση που πηρα, ηταν ενα ψιλομουδιασμενο “καλα ναι δικιο εχεις, αλλα και αυτοι οι συνδικαλιστες…”

Τετοιου ειδους νοοτροπιες οταν εχουν φτασει στον απλο κοσμο, δεν ειναι συνειδητες ιδεολογικες τοποθετησεις (ιδεολογια με την παραδοσιακη εννοια). Αντιθετα, προκειται για πραγματα που εχουν φτασει στο σημειο να ειναι  κομματι της ηθικης τους (ιδεολογια με την ζιζεκιανη εννοια). Για τους συναδελφους μου, ειναι σωστο να σε νοιαζει πού θα βρει λεφτα το πανεπιστημιο (μηπως να εκοβε το μπονους του προεδρου? οεο?) και ειναι λαθος να ζητας, λαθος να διεκδικεις. Οι συνδικαλιστες ειναι τεμπεληδες και συμφεροντολογοι. Ουσιαστικα δεν ειναι παρα η εμπεδωση της ιδεολογιας της “σκληρης δουλειας”: μονο απο την ατομικη σου “σκληρη δουλεια” ειναι ηθικο να βελτιωσεις τις οικονομικες σου συνθηκες. Αν διεκδικεις κατι συλλογικα, αυτο ειναι τεμπελια (αποφευγεις την “σκληρη δουλεια”) και προκαλει “τεχνητα” (νατος ο Φριντμαν) αποτελεσματα.

Εδω ειναι το ζουμι της φιλελευθερης αντιδρασης στον συνδικαλισμο. Η “σκληρη δουλεια” που -φυσικα- ειναι ατομικη υποθεση: εσυ ο εργαζομενος πρεπει να δουλεψεις περισσοτερο και “σκληροτερα” απο τον συναδελφο σου. Αυτος ειναι ο μονος ηθικος τροπος να βελτιωσεις την οικονομικη σου κατασταση. Τα υπολοιπα, αφου δεν εχουν “σκληρη δουλεια” ειναι τεμπελια και αρα ανηθικα.

Περα απο τις προφανεις θεωρητικες τρυπες αυτης της στασης, θα μπορουσα να δεχτω αυτη τη θεση σαν μερος μιας εσωτερικα τουλαχιστον συνεκτικης θεωρησης του κοσμου αν οι φιλελευθεροι αφηρμοζαν τα ιδια κριτηρια και για το Υπερτατο Ιερο Ον τους, τον Επιχειρηματια. Στη φιλελευθερη μυθολογια, ο Επιχειρηματιας ειναι εκεινο το δραστηριο μελος της κοινωνιας που προσωποποιει την “σκληρη δουλεια”: παιρνει ρισκο επενδυοντας το χρονο και τα λεφτα του και αυτοδικαια επιβραβευεται απο τα κερδη.

Ο Επιχειρηματιας κανει τη μεγαλυτερη χαρη στους εργαζομενους, τους γλυτωνει απο την ανεργια και τους δινει δουλεια. Οι μισθοι καθοριζονται απο την προσφορα και τη ζητηση αναλογα με τις συνθηκες και τις προοπτικες που προσφερει ο Επιχειρηματιας. Ολα τελεια. Ενα σημειο που χανεται βεβαια εδω ειναι ο βαθμος προσωπικης εμπλοκης. Βλεποντας τη σχεση εργασιας σαν ενα απλο συμβολαιο που δημιουργειται ή λυεται ελευθερα, οι φιλελευθεροι αγνοουν επιδεικτικα πως οι συνεπειες απο τη λυση του συμβολαιου για τον εργαζομενο ειναι το καθημερινο του ψωμι, για τον Επιχειρηματια καποιο ποσοστο στα κερδη του. Αυτο δηλαδη που αγνοειται επιδεικτικα ειναι πως η σχεση εργασιας ειναι και σχεση εξουσιας.

Επιπλεον, μιας και κανενας απο τους “σοβαρους” φιλελευθερους δεν αμφισβητει πρακτικα την ιδεα της Εταιρειας, ουσιαστικα αναγνωριζουν στον Επιχειρηματια ενα προνομιο που δεν αναγνωριζεται στον εργαζομενο. Μεσα απο την Εταιρεια, ο Επιχειρηματιας μπορει να παλατζαρει το προσωπικο του ρισκο. Επισης, οντας απλως ενας “μετοχος” κανεις δεν εχει το δικαιωμα να τον δακτυλοδειξει για τις καφριλες που γινονται στο ονομα της Εταιρειας. Ο Επιχειρηματιας, μεσα απο την ιδεα της Εταιρειας απολαμβανει την επιβραβευση του κεφαλαιου του, αποφευγοντας εντελως το ρισκο αλλα και την ηθικη διαπομπευση οταν τα πραγματα πανε στραβα.

Στη φιλελευθερη μυθολογια τελοσπαντων, ενω προβλεπεται ενα μεσο για συλλογικη δραση για τους Επιχειρηματιες και ενω η δικη τους πλεονεξια αναγεται σε ηθικη επιταγη και στοχος του οποιου η επιδιωξη παραγει καλα πραγματα για την κοινωνια, το αντιστοιχο οχημα συλλογικης δρασης των εργαζομενων καταδικαζεται σαν ανηθικο, τεμπελικο και τεχνητο.

Ο εργαζομενος που απεργει κρατα ομηρο την κοινωνια. Ο Επιχειρηματιας που κανει λοκαουτ υπερασπιζεται τους μετοχους του. Η “πλεονεξια” του εργαζομενου να επιδιωκει μεγαλυτερο κερδος απο την εργασια του μεσα απο συλλογικη δραση ειναι ανηθικη και τεμπελικη. Η πλεονεξια χωρις εισαγωγικα του Επιχειρηματια να κανει το ιδιο ειναι το υπερτατο παραδειγμα καπιταλιστικης ηθικης…

Disclaimer: No liberals were harmed during the production of this article.