Διαβαζοντας την ιστορια της Αιτινης Επαναστασης, μεσα απο το βιβλιο The Black Jacobins του CLR James, συνειδητοποιησα πως η Ελληνικη Επανασταση δεν ηταν καθολου κατι ασημαντο στην παγκοσμια ιστορια. Αν το καλοσκεφτει κανεις, η Επανασταση του 21 ηταν η μολις τεταρτη σε σειρα (μετα την Αμερικανικη, τη Γαλλικη και την Αιτινη Επανασταση) σημαντικη επανασταση στην μακρα πολιτικη διαδικασια με την οποια η Αστικη Ταξη εγκαθυδρισε την κυριαρχια της (αιτημα καθολα προοδευτικο στην εποχη του). Η εθνικιστικη μας επισημη ιστοριογραφια ναι μεν μιλαει για τον Νεοελληνικο Διαφωτισμο, αλλα μεσα απο τις (απαραιτητες τοτε, απειρως αχρηστες και βλαβερες εδω και πανω απο 70 χρονια) φαμφαρες περι παλιγεννεσιας του τρισχιλιοχρονου αποκρυπτεται η πολιτικη ριζοσπαστικοτητα της Επαναστασης, ειδικα αν κανεις την σκεφτει σε ενα παγκοσμιο πλαισιο.
Με την Αμερικανικη Επανασταση εμφανιστηκε η αβασιλευτη δημοκρατια σαν βιωσιμο πολιτικο συστημα, με την Γαλλικη Επανασταση τσακιστηκε το φεουδαρχικο πολιτικο συστημα και με την Αιτινη Επανασταση για πρωτη φορα στην ιστορια οι μαυροι σκλαβοι κατεκτησαν την ελευθερια τους καταργωντας τις φυλετικες διακρισεις. Με την Ελληνικη Επανασταση, για πρωτη φορα στην συγχρονη ιστορια εμφανιστηκε με επαναστατικο τροπο το αιτημα της εθνικης χειραφετησης και της εθνικης ανεξαρτησιας στην ιδια την Ευρωπη. Οι Αμερικανοι ηταν καθολα Βρετανοι και απλα ηθελαν οικονομικη και πολιτικη ανεξαρτησια απο τον Αγγλικο θρονο. Η Γαλλικη Επανασταση ηταν μια κατεξοχην πολιτικη διαδικασια με την οποια ενα πανισχυρο κρατος, μια “μεγαλη δυναμη”, αλλαξε εσωτερικη πολιτικη συνθεση. Η Αιτινη επανασταση, παρα την κοσμοιστορικη της πρωτοτυπια, ηταν πολυ μακρια απο την Ευρωπη και το πνευμα της εποχης δεν ηταν σε θεση να εμπνεεται απο “αραπηδες”.
Η πρωτοτυπια της Ελληνικης Επαναστασης ηταν στο οτι για πρωτη φορα, υπηκοοι μιας Μεγαλης Ευρωπαικης Δυναμης, μιας απο τις παραδοσιακες αυτοκρατοριες της νεοτερης Ευρωπης, διεκδικησαν το δικαιωμα στην εθνικη ανεξαρτησια, μεσα απο μια επαναστατικη διαδικασια η οποια εξαρχης εβαλε μπροστα ριζοσπαστικα προοδευτικα ζητηματα. Η ανεξαρτησια των Ελληνων, παρολο που κατεληξε δοτη, ηταν μια διαδικασια που διεφερε ακριβως στον προοδευτικο και ριζοσπαστικο της χαρακτηρα απο την ανεξαρτησια αλλων μικρων Ευρωπαικων λαων (πχ Ελβετοι, Ολλανδοι κτλ, χωρις βεβαια να παραβλεπουμε τον ριζοσπαστικο θρησκευτικο χαρακτηρα των ταραχων της Μεταρρυθμισης που γεννησαν πχ το Ολλανδικο βασιλειο).
Το παραδειγμα της Ελλαδας οντως εφερε στην επιφανεια αντιστοιχα αιτηματα σε αλλους λαους της Ευρωπης, και ανοιξε την πορτα στις εθνικιστικες πολιτικες δυναμεις αλλων λαων (Βουλγαρια, Ρουμανια Βελγιο, Ιταλια κτλ) να διεκδικησουν αντιστοιχα τα προοδευτικα (για την εποχη) αιτηματα στις χωρες τους. (Σημειωση: ναι, “εθνικιστες”. Ο εθνικισμος σημερα και στον 20ο αιωνα εν γενει ηταν και ειναι ενας αντιδραστικος δεινοσαυρος, αλλα στην εποχη του ηταν η κυρια προοδευτικη δυναμη. Η αναδειξη της πατριδας σε αυταξια και του πατριωτισμου σε αρετη ηταν το ιδεολογικο οπλο με το οποιο η Αστικη Ταξη συνετριψε τα απανταχου Ancien Regime.)
Παραδειγματα τετοιων ριζοσπαστικων και προοδευτικων αιτηματων ηταν η αξιωση στα πρωτα επαναστατικα συνταγματα για απολυτη ισοτητα μεταξυ των πολιτων, η καταργηση των διακρισεων με βαση τη θρησκεια, η συνεπακολουθη νομικη χειραφετηση των Εβραιων (τουλαχιστον στο νομικο πεδιο) και αλλα πολλα, συμπεριλαμβανομενων βεβαια των αιτηματων της αυτοκυβερνησης, της ανεξαρτησιας κτλ. Ακομα και αν παραβλεψει κανεις την περιοδο του Καποδιστρια, η ριζοσπαστικη αυτη παρακαταθηκη της Επαναστασης φαινεται και απο την πολιτικη εξελιξη του Βασιλειου της Ελλαδος τα αμεσως επομενα χρονια. Η εξεγερση του 1843, διεκδικησε και κατεκτησε ενα απο τα πρωτα συνταγματα στην Ευρωπη (μετα απο αντιστοιχες διαδικασιες στην Γαλλια, την Πολωνια, την Νορβηγια κτλ). Ακομα και με την εγκαθιδρυση της δυναστειας των Γλυξμπουργκ το 1861, η Ελλαδα βρισκοταν στην πολιτικη αιχμη των ριζοσπαστικων κατακτησεων, με την καθιερωση του γενικου εκλογικου δικαιωματος για ολους τους (ανδρες) πολιτες ανεξαρτητα απο περιουσια, κοινωνικη θεση κτλ.
Αυτη ηταν η ριζοσπαστικη παραδοση που κληρονομηθηκε απο την Επανασταση. Βεβαια η εμπεδωση της κυριαρχιας της Αστικης Ταξης, μετετρεψε σιγα σιγα αυτην την παραδοση στον αντιδραστικο ελληναραδικο εθνικισμο που ακομα σερνουμε (σαν χαρακτηριστικο σημειο καμπης νομιζω ταιριαζει το κινημα στο Γουδι). Και απο την εποχη του Μπεναρογια ακομα, η ριζοσπαστικη πρωτοπορια στην Ελληνικη πολιτικη περασε στα χερια της Αριστερας. Ομως νομιζω οτι αξιζει να θυμομαστε οτι η …Ψωροκωσταινα ηταν καποτε στην αιχμη της πολιτικης προοδου.
Black Cat ★ Red Cat 
Leave a comment